Nadat Jeroen van der Kris De macht van het verleden vorige maand in NRC al bekroonde met vier ballen, zijn er inmiddels nog vier mooie recensies van het boek gepubliceerd. ‘Dit boek leert dat misbruik van het verleden altijd op de loer ligt en dat we er daarom zorgvuldig mee moeten omgaan’, concludeert Marie Verheij in het Reformatorisch Dagblad. Robert Visscher van NEMO Kennislink schrijft: ‘Van de Wijdeven is een kundig historicus en weet knap een de rode draad aan te brengen, zodat je als lezer niet verdwaalt’.

Herman Veenhof kiest voor de kop ‘Niets zo onvoorspelbaar als geschiedenis’ boven een uitgebreide beschouwing in het Nederlands Dagblad. Henk Slechte volgt in Geschiedenis Magazine dezelfde route en besluit dat De macht van het verleden ‘de internationale politiek een boeiende extra dimensie geeft en de boekwinkel uit mag vliegen’. Met dat laatste ben ik het natuurlijk roerend eens!

Misschien nog mooier is dat dé vakvereniging voor geschiedenisdocenten VGN De macht van het verleden heeft genomineerd voor de Kleio Klasseprijs 2023. Dat is een prijs voor boeken die ‘onmisbaar zijn voor het geschiedenisonderwijs in de klas’. Een enorme eer! En onderwijs speelt een cruciale rol in het ontmantelen van geschiedenis als politiek wapen. Dat is in het belang van de toekomst! Dus: stem hier op De macht van het verleden.

Het is inmiddels vaker voorgekomen dat er tegelijkertijd artikelen van mijn hand in Historisch Nieuwsblad en Geschiedenis Magazine zijn verschenen. Maar deze maand is het de eerste keer dat het er drie zijn!

Historisch Nieuwsblad brengt een artikel over het Bloedbad van Katyn, de massamoord in 1940 door de toenmalige Russische staatsveiligheidsdienst NKVD op 22.000 krijgsgevangen Poolse officieren. Het is een kwestie waar de Poolse regering nog steeds opheldering over eist. Maar de Russische president Poetin volgt de oude Sovjetlijn en zwijgt het bloedbad liever dood. Het is één van de vele Poolse historische grieven tegen Rusland en daarmee een van de redenen waarom de Polen nu de voornaamste pleitbezorgers zijn van militaire steun aan Oekraïne.

Geschiedenis Magazine zet de schijnwerper op acht vergeten maanden in de Russische geschiedenis: de tijd tussen de Februarirevolutie en de Oktoberrevolutie, waarin de Voorlopige Regering onder aanvoering van Aleksandr Kerenski probeerde het land om te vormen tot een modern democratisch land. Maar door zijn miskleunen droeg hij er aan bij dat Lenins bolsjewieken de macht grepen.

En onder de titel ‘Touwtrekken om Taiwan’ gaan we met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis van Taiwan om een antwoord te vinden op de vraag waarom China het eiland voor de kust niet los kan laten. De wortels van dit conflict reiken tot ver in het verleden en ook de Nederlandse VOC speelt een rol.

Het werd door de Russen verkocht als een strategische meesterzet: de verovering van de zoutmijn van Soledar. Vooral de baas van het Wagner-huurlingenleger, Jevgeni Prigozjin maakte er een enorm nummer van. Zijn mannen hadden een onneembaar geachte vesting veroverd op het Oekraïense leger, een kilometerslang netwerk van ondergrondse steden waar bovendien miljoenen wapens uit de Sovjettijd lagen opgeslagen. Het had heel veel mensenlevens gekost, maar de Russen konden de mijn nu in gebruik nemen als logistieke hub voor nieuwe offensieven in de Donbas, veilig voor de Oekraïense raketartillerie.

Maar klopt dit allemaal wel? Heeft de zoutmijn van Soledar strategisch nut? En hoe zit het met de enorme wapenvoorraad die er zou liggen? Ik dook in de geschiedenis voor het VPRO-radioprogramma OVT op NPO Radio 1:

Spoiler-alert: het is vooral een opgeklopte propagandastunt van Prigozjin. Soledar is van strategisch nut in de oorlog, maar niet noodzakelijkerwijs vanwege de zoutmijnen. Wie die met eigen ogen wil zien, kan overigens terecht bij deze virtuele tour.

Op maandag 9 januari was de kick-off van een tour door Nederland om De macht van het verleden in de schijnwerpers te zetten. Ik was samen met Lotte Jensen te gast bij Radboud Reflects van de Radboud Universiteit Nijmegen om te spreken over geschiedenis als wapen. Het werd een bijzondere avond in LUX Nijmegen.

Samen met het publiek gingen we op zoek naar het antwoord op belangwekkende vragen over de geschiedenis. Waarom is de geschiedenis het fundament van onze nationale identiteit? En hoe werkt dat? Hoe spelen politici en potentaten als Vladimir Poetin, Xi Jinping en Donald Trump daar slim op in? En welke rol spelen historici eigenlijk?

Benieuwd geworden naar de antwoorden? Kijk dan in de agenda waar ik de komende maanden op de planken sta. Of neem contact op zodat we een extra stop aan de tour kunnen toevoegen. Of kijk de avond bij Radboud Reflects terug op YouTube: