Deze ‘Carte du Kurdistan’ uit 1887 is een kaart van een land dat niet bestaat. Europese geografen maakten eind negentiende eeuw de eerste etnografische kaarten van Koerdistan, waarop alle bevolkingsgroepen die eeuwen door elkaar hadden gewoond scherp afgebakend werden ingetekend. In de lange aanloop naar de Eerste Wereldoorlog speelden etnische achtergronden een steeds grotere rol en tijdens de oorlog werd Koerdistan het toneel van gruwelijke gewelddadigheden.

Op de vredesconferentie van Parijs in 1919 presenteerde een Koerdische delegatie een memorandum dat in ronkende taal een onafhankelijk Koerdistan bepleitte. Die eigen staat kwam er niet, maar de gedachte daaraan ging niet meer weg. Maar waarop baseren de Koerden hun claims? En wat willen ze bereiken? Lastig genoeg zijn ze het daarover onderling niet eens. Voor Historisch Nieuwsblad beschreef ik de geschiedenis van een volk zonder staat.

‘Geen inch oostwaarts’. Drie woorden waar de Russische president Vladimir Poetin graag aan refereert. Volgens hem was het een plechtige belofte van Washington aan het Kremlin. In ruil voor de Duitse hereniging in 1990 zou de NAVO niet verder uitbreiden naar het oosten.

Sovjetleider Michail Gorbatsjov werd volgens Poetin gepiepeld. Hij hield zich aan zijn woord en trok 380.000 Sovjetsoldaten terug uit hun barakken in Oost-Duitsland. Maar daarna rukte de NAVO in amper vijftien jaar tijd op van bijna 2000 km tot amper 125 km van Poetins geboortestad Sint-Petersburg.

Heeft Poetin een punt? Klopt het dat de Amerikanen hun beloftes hebben gebroken? Op zoek naar het antwoord ging ik voor Historisch Nieuwsblad terug naar de chaotische jaren na het ‘wonderjaar’ 1989. Want wat gebeurde er nu echt in het diplomatieke spel in de laatste jaren van de Sovjet-Unie?

De macht van het verleden is bekroond met de Kleio Klasseprijs, de prijs voor het meest onmisbare geschiedenisboek voor in de klas! De nominatie door VGN Kleio was al een eer, maar verkozen worden door professionals in het geschiedenisonderwijs helemaal.

Geschiedenisdocenten hebben in de afgelopen weken terecht gepleit voor meer historisch besef en meer geschiedenislessen – ook op het vmbo. Daar sluit ik me van harte bij aan. Kennis van het verleden is de beste remedie tegen polarisatie en desinformatie.

Dat was ook een belangrijke motivatie voor het schrijven van De macht van het verleden, dus het is geweldig dat beide werelden bij elkaar zijn gekomen!