Het gele gevaar

De Amerikaanse president Joe Biden waarschuwt voor de dreiging die China in zijn ogen vormt voor de internationale orde. Amerikaanse diplomaten smeden – al dan niet in het diepste geheim – nieuwe bondgenootschappen om het Chinese gevaar te beteugelen. Oude bondgenoten als Frankrijk en de rest van de Europese Unie worden daarbij soms rücksichtslos terzijde geschoven, zoals bij de aankondiging van het AUKUS-pact.

Rond 1900 waarschuwde de Duitse keizer Wilhelm II ook voor een dreiging uit Azië. Hij bepleitte eensgezind optreden tegen het ‘gele gevaar’. Om zijn collega-monarchen te waarschuwen liet hij zijn voormalige schilderleraar Hermann Knackfuss een omineuze prent uitwerken met de titel ‘Völker Europas, wahret eure heiligsten Güter’. In een begeleidende brief aan de Russische tsaar Nicolaas II schreef Wilhelm wat er te zien was: ‘De machten van Europa, vertegenwoordigend door hun respectievelijke Genii, opgeroepen door de aartsengel Michael – uit de hemel gezonden – om zich te verenigen om het kruis te verdedigen tegen de opmars van boeddhisme, heidendom en barbarisme.’

In de praktijk wist de Duitse keizer vooral andere grootmachten tegen zichzelf te verenigen. Zijn waarschuwingen voor het gele gevaar werden steeds meer gezien als pogingen om de aandacht af te leiden van de agressieve Duitse Weltpolitik. Samen met de geopolitieke ambities van de andere Europese mogendheden mondde die uit in de Eerste Wereldoorlog. Zover zal Joe Biden het niet laten komen, maar de ophef over AUKUS toont aan dat de geopolitieke panelen verschuiven. Voor het oktobernummer van Historisch Nieuwsblad schreef ik over de toekomstvisioenen van Wilhelm en de geopolitieke gevolgen daarvan.

White Castle, het eerste fastfoodrestaurant

Harald and Kumar Go to White Castle niet echt een cinematografische hoogtepunt. De odyssee van twee stoners op weg naar hamburgerrestaurant White Castle. Waarom beide heren niet naar McDonald’s of Burger King zijn gaan? Dat heeft te maken met de cultstatus van White Castle in de Verenigde Staten.

In 1921 was het het eerste fastfoodrestaurant ter wereld. Daarna is White Castle ver voorbijgestreefd door andere ketens, maar de Amerikanen hebben er altijd nog een speciaal plekje voor in hun hart. Diverse artiesten refereren er aan in muzieknummers en in de film Saturday Night Fever brengt een jonge John Travolta na een nacht op de dansvloer een middernachtelijk bezoek.

Voor Geschiedenis Magazine zette ik de origin story van het eerste fastfoodrestaurant op papier ter ere van de 100e verjaardag van White Castle.