Vanochtend was ik in alle vroegte op pad om aanwezig te zijn in de studio in Hilversum voor een uitzending van het VPRO-radioprogramma OVT. Een must op de zondagochtend voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis. Als luisteraar kun je echter lekker blijven liggen, terwijl je als studiogast vroeg uit de veren moet.

Vandaag vertelde ik over de Olympische Spelen in 1940: de ‘Spookspelen’ in Tokio die uiteindelijk niet doorgingen. Niet zozeer vanwege de Tweede Wereldoorlog, maar vanwege de Japanse invasie van China. Beluister het fragment van OVT op NPO Radio 1:

Wie nog meer wil weten, bijvoorbeeld over het speciale vliegtuig dat Adolf Hitler liet ontwerpen om de Olympische vlam naar Tokio te vervoeren, kan terecht bij Historisch Nieuwsblad.

Vandaag zijn duizenden moslims op komen dagen voor het vrijdaggebed in de Hagia Sophia in de Turkse metropolis Istanboel. Ook president Erdogan was van de partij. Hij spreekt van ‘een jeugddroom die realiteit geworden is.’ 86 jaar lang was dit gebedshuis een museum. Maar na een jarenlange rechtszaak kunnen moslims hier opnieuw bidden. Omdat het een belangrijke trekpleister is, mogen toeristen de plek blijven bezoeken. Maar dat maakt de beslissing van de Turkse regering niet minder omstreden. Uit vele hoeken komt er kritiek.

De Hagia Sophia was eeuwenlang de grootse christelijke kerk ter wereld, maar werd na de val van Constantinopel in 1453 door de Ottomanen omgevormd tot moskee. De Turkse Vader des Vaderlands Atatürk wijzigde op zijn beurt in 1934 de status van moskee naar museum als ‘geschenk aan de wereld’. Het terugdraaien is een belangrijke symbolische daad. Die dient niet alleen om Erdogans religieuze achterban tevreden te stellen, maar past ook past binnen zijn huidige neo-Ottomaanse droom om Turkije tot (islamitische) grootmacht te maken.

Niet voor niets vindt de inhuldiging plaats op 24 juli, de verjaardag van het Verdrag van Lausanne, dat in 1923 de grenzen van het huidige Turkije vastlegde en de rechten van de christelijke en andere minderheden stipuleerde. Erdogan gaf al vaker aan dat dit verdrag in zijn ogen voorbijgestreefd is. Wie meer over Erdogans dromen wil weten, kan terecht in De rafelranden van Europa.

Op 24 juli zouden de Olympische Spelen van start gaan in Tokio, maar daar stak het coronavirus een stokje voor. Het is niet de eerste keer dat internationale ontwikkelingen roet in het eten gooien voor Tokio. De 12e Olympische Spelen van de moderne tijd zouden in 1940 ook daar gehouden worden, maar het Japanse sprookje van de eerste Spelen in een niet-Westerse metropool ging uiteindelijk niet door.

De Japanners hadden grote plannen met de Spelen, maar misschien nog wel grotere plannen met het Japanse Keizerlijke Leger in China. Om de oorlog met de Chinezen te winnen moesten alle beschikbare mensen en middelen worden ingezet. Het Japanse Olympisch Comité moest de opdracht teruggeven aan het Internationaal Olympisch Comité. Voor Historisch Nieuwsblad schreef ik een artikel over ‘de Spookspelen’ van 1940.

Wie liever luistert dan leest, kan voor een – zij het zeer beknopte – samenvatting terecht bij OVT.

Vladimir Poetin mag en zal natuurlijk niet ontbreken in How to lie with history. Zo gaf hij onlangs nog een college geschiedenis in het conservatieve Amerikaanse tijdschrift The National Interest, waarin hij een op z’n zachtst gezegd interessante visie te berde bracht.

Door een grondwetswijziging kan Vladimir Poetin tot 2036 aan de macht blijven in Rusland. Hij kan daarmee Jozef Stalin passeren als langstzittende Russische leider. Poetin past in een eeuwenoude traditie van Russische autocraten en kan illustere voorgangers als Ivan IV de Verschrikkelijke en Peter I de Grote tot zijn voorbeelden rekenen. Lees meer over Poetins voorgangers in Historisch Nieuwsblad of De rafelranden van Europa.

De film Braveheart (1995) gaat over de Schotse held William Wallace, die in de 13e eeuw de Schotse clans probeerde te verenigen tegen de Engelse overheersing. Dat was slechts een episode in de eeuwenlange strijd tussen de Engelsen en de Schotten. Pas in 1707 gaven de Schotten met de Acts of Union hun onafhankelijkheid op. Engeland en Schotland vormden een unie: het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië.

Maar ook dat is slechts een episode in een eeuwenlange geschiedenis. En die is nog niet ten einde. Voor Geschiedenis Magazine schreef ik een artikel over het hoe en waarom van het Verenigd Koninkrijk. Wie daar nog meer over wil weten, kan natuurlijk ook terecht in De nieuwe rafelrand van Europa – De eeuwenlange voorgeschiedenis van Brexit en Trump.