Tijdens lezingen over De macht van het verleden kreeg ik de vraag: gebruikte Adolf Hitler die ook? Ik zocht het uit en schreef voor Historisch Nieuwsblad over geschiedenisles volgens de nazi’s. Het bleek nog niet zo makkelijk om de canon van nazi-Duitsland te achterhalen, want begrijpelijkerwijs lopen de Duitsers daar nu niet meer mee te koop. Via onderzoeken naar onderwijs in de periode 1933-1945 en oude schoolboeken was het toch mogelijk om de bizarre historische gedachtenkronkels bloot te leggen.
En het antwoord op de vraag? Hitler behoorde ook tot de politici en potentaten die de macht van het verleden gebruiken. Hij schreef al in Mein Kampf: ‘[We moeten] de grootste van de vele grote namen uit de Duitse geschiedenis uitkiezen en die de jeugd keer op keer inprenten, zodat het de steunpilaren van een onwrikbaar nationaal sentiment worden.’ Maar als gevolg van een verhitte richtingenstrijd, starre bureaucratie en een verwoestende oorlog kwam er van geschiedenislessen volgens de canon van nazi-Duitsland in de praktijk weinig terecht.
Ivo van de Wijdeven 